Dünyanın en uzun uzunluklu kabilelerinden biri… Uzunlukları ortalama 190 cm | Yaptıkları hareket toplumsal medyada bir çığ üzere büyüyor… Zıplayarak uzunluk uzar mı?

Doğu Afrika’da, bilhassa Kenya ve Tanzanya’da yaşayan, ünlü bir yarı-göçebe etnik küme olan Maasai Kabilesi, parlak kırmızı giysileri, varlıklı kültürel gelenekleri ve ritüel halinde yıllardır yaptıkları zıplama hareketleri ile tanınan dünyanın en uzun uzunluklu kabilelerden biri olarak kabul ediliyor. Uzunlukları ortalama 190.5 cm

Masai savaşçılarının bu geleneksek dansları sırasında eller yanda, kollar ve dizler hiç bükülmeden duruyor. Parmak uçlarında yere tam dik formda zıplayabildikleri kadar havaya zıplamaya çalışıyorlar. Lakin bu zıplama bizim bildiğimizden biraz daha farklı. Topuklar asla yere değmiyor parmak uçlarında zıplanması gerekiyor.

Bu fevkalâde uzunluğun gerisindeki sırrın, genetik faktörlerin yanı sıra uyguladıkları dikey sıçrama ritüellerinde yattığına inanılıyor. Plyometrik dikey sıçramalar sayesinde kemiklerinde mikro kırıklar oluşturan Maasailer, bu sayede kemiklerini güçlendirerek boylamsal büyümeyi sağlıyorlar.

Son günlerde toplumsal medyada kesinlikle sizin de bu kabile üyelerinin zıplama hareketleri karşınıza çıkmıştır.

Ellerinde çubukları ile yerden çok yükseğe zıplayan bu insanlardan ilham alarak birebir hareketi yapmaya çalışanlar, uzunluğunu uzatmak isteyen çocuk ya da yetişkinlere bu hareketi yapmalarını tavsiye eden ‘Bu hareketi günde bir saat yapın boyunuz uzasın’ diye çok argümanlı konuşan insanların postları “Gerçekten bunun bilimsel bir desteği var mı?” sorularını akla getiriyor.

Böyle zıplayarak uzunluk uzatmak sahiden mümkün mü?
Mikro kırıkların kemik gelişimi üzerindeki tesiri nedir?
Bu hareket tehlikeli değil mi? Rastgele bir sakatlığa neden olabilir mi?
Normal zıplamanın uzunluk üzerinde bir tesiri var mı?
Basketbol, voleybol üzere sporlar ya da ip atlama uzunluk uzatır mı?

Çocuk Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı Doç. Dr. Ozan Ali Erdal viral olan bu görüntüler hakkında  tüm sorularımızı yanıtladı ve çok bedelli bilgilerini bizimle paylaştı.

Gerçekten bu kabilenin bu türlü uzun uzunluklu olmalarının altında bu hareketin tesiri olabilir mi?

Bu mevzuyu ben de geçenlerde toplumsal medyadaki paylaşımlarda gördüm ve üzerine kısa bir araştırma yaptım. Memleketler arası seviyede tüm tıbbi ve tıp ile bağlı makalelerin yer aldığı PubMed’i incelediğimde bu mevzuyu destekleyen rastgele bir makaleye rastlamadım.

Bahsi geçen kabilenin kendi kabile kültürüne nazaran belirli bir insan topluluğu içinde çocuk sahibi olmaları nedeniyle, doğuştan gelen uzun uzunluklu olma özelliğinin jenerasyonlar boyunca aktarılabilmesi ihtimalini tüm kabilenin uzun uzunluklu olmasını birinci etapta açıklayabilecek çok daha mantıklı bir sav olarak değerlendiriyorum.

Ne çocuklarda ne de yetişkinlerde bu zıplama hareketinin rastgele bir yararı olacağını sanmıyorum.

Bu formda oluşan mikro kırıklarla uzunluk uzar mı?

Plyometric vertical jump (tekrarlı dikey sıçrama) denilen antrenman yahut idman, atletlerin performans değerlendirmeleri için sıklıkla kullanılan bir metottur. Pek çok çalışmada bu harekette çıkılan yüksekliğin yahut gösterilen tekrar sayısı yahut dayanıklılığın sporcunun yaşı, maharet seviyesi ve uzunluğu da dahil olmak üzere fizikî özellikleri ile ilişkisi üzerine durulmuştur fakat bu antrenmanın uzunluğu uzatması ile alakalı hiçbir çalışma ile karşılaşmadım.

Mikrokırıklar yahut majör kırıkların kemik uzaması üzerine bazen olumlu bazen de olumsuz tesirleri, çocukluk çağında yaşanan kırıklar sonrasında görülen bacaklar ortasındaki uzunluk farklılıklarında da karşımıza çıkmaktadır. Birtakım durumlarda kemiklerde uzamanın yavaşlaması gözlenirken kimi durumlarda büyüme plaklarını çok aktifleşmesine bağlı öbür tarafa nazaran kırılıp uygunlaşan kemiğin süratli uzayabildiğini biliyoruz. Lakin bu durum tedavi gerektiren kırıklar sonrası yaşandığı için boyun uzaması için başvurulabilecek bir metot olmamalıdır.
??

Mikro kırıkların kemik gelişimi üzerindeki tesiri nedir? Bu tıp kırıklar sahiden kemiklerin boylamsal büyümesine katkıda bulunabilir mi?

Olumsuz bir klinik durum olan mikro kırıkların kemiklerin gelişimi üzerine olumsuz tesirlerini pek çok ortopedik meselede görüyoruz. Bunların ortasında bilhassa bayan atletlerde görülen kaval kemiğindeki mikro kırıklar ve bunların seyrinin spor hayatını sekteye uğratması, kemik yoğunluğunda azalmaya yol açan hastalıklarda görülen mikro kırıkların kemiklerde deformitelere yahut hal bozukluklarına yol açması örnek verilebilir.

Sosyal medyada bu hareket bir çığ üzere büyüyor ve uzunluğunu uzatmak isteyenler bu zıplama hareketini uygulamak istiyor. Pekala bu hareket tehlikeli değil mi? Rastgele bir sakatlığa neden olabilir mi? iskelet sistemleri (eklemler, kıkırdaklar vb.) üzerinde olumsuz tesirleri olabilir mi?

Kemiklerde mikro kırıklara yol açacak şeklide tekrar eden zorlamaların kemik gelişimine olumsuz tesirleri bilinen birer gerçektir. Oluşan bir mikro kırık sonrası alçılama, yük vermeme yahut bazen de cerrahi tespitler dışında bu durumun denetim altına alınarak hiç meselesiz kaynaması ve hatta kemiğin de uzamasına katkı sağlanması pek mümkün değil.

??

Plyometrik sıçramalar üzere tertipli fizikî aktiviteler kemik yoğunluğunu artırmada nasıl bir rol oynar? Uzun vadede kemik sıhhati açısından riskler yaratır mı?

Bahsedilen idman formu ve benzerleri bireylerin patlayıcı/kısa müddetli güçlerini geliştirmek, zıplamalı sporlarda (voleybol, basketbol, gibi) zıplama aktifliğini arttırmak ve pek çok spor kolunda sportif kondisyonun geliştirilmesinde kullanılıyor.

Bu ve gibisi hareketlerin bedenin dinlenmesine müsaade veren ya da bedene rastgele bir ziyan vermeyecek biçimde tasarlanan sıklıklarla yapılmasının kemik gelişimi yahut yoğunluğu üzerine de olumlu katkıları vardır. Fakat, mikro kırıklara yol açacak formda sık ve zorlayıcı biçimde yapılan bu ve gibisi hareketlerin yarardan çok ziyanı olur.

Bu zıplama tekniğinden bağımsız olağan zıplamanın uzunluk uzaması üzerinde bir tesiri var mı? Kas kemik gelişimi için zıplamak güzel bir şey mi?

Yeni yapılan çalışmaları da içeren araştırmamda zıplamanın uzunluk uzaması üzerine olumlu bir tesirini gösteren bir çalışmaya rastlamadım. Lakin, nizamlı sportif aktivitenin istikrarlı bir beslenme ile desteklendiğinde çocukların çoğunlukla genetik olarak belirlenen uzunluklarına ulaşmasını ve hatta bir ölçüye geçmesini sapladığı da bilinen bir gerçektir.

Burada nizamlı aktivite ile söz edilen her gün orta seviyede kalp atış suratı ile yapılan, aralıklarla bilhassa beden yükünün kaldırılması ile yapılan yük idmanlarının eklenmesiyle tamamlanan bir sportif aktivite rutininden bahsedilir.

Basketbol, voleybol üzere sporlar ya da ip atlama üzere hareketler uzunluğu uzatır mı? Bununla ilgili yapılmış araştırmalar var mı?

Basketbol ve voleybol üzere sporlardaki uzun boyun avantajı bilinen bir gerçek olduğu için 12-13 yaşlarındaki çocukların alt yapı seçmelerinde ya da sportif branş belirlenmesinde ekseriyetle çocuğun o yaştaki uzunluğu, kemik yaşı ile anne ve baba uzunlukları da hesaba katılır.

Bunlar incelendiğinde çocuğun beklenen uzunluğunun uzun olacağının anlaşılması sonrası çocuk bu bahsedilen sporlara yönlendirilir ya da çocuğun başka değişkenlerin yanında alt yapıya seçilmesinde değerli bir etken olur.

Basketbol ve voleybol üzere sporlarda sportmenlerin çok uzun uzunluklu olmalarını altta yatan temel nedeni budur. Genetik alt yapıya nizamlı ve rastgele bir kronik yaralanmaya yol açmayan spor, nizamlı uyku; sistemli, istikrarlı ve kaliteli beslenme de eklendiğinde çocuk beklenen uzunluğunu da kısmen aşabilmekte ve çok uzun uzunluklu bir birey olarak sportif hayatına devam edebilir.

Son olarak uzunluk uzatma ameliyatlarında da emsal bir sistem mı var? Bu ameliyatlardan kısaca bahsedebilir misiniz?

Bu ameliyatlarda kullanılan yol bacaklardaki uzun kemiklerin (femur ve tibia) özel prosedürlerle kesilerek ortalarının yeniden özel bir yönteme/kurala bağlı kalarak açılması, bu sırada da ortadaki boşluğun kırık düzgünleşme dokusunu birinci hali olan yumuşak bir doku ile dolmasını sağlanmasına dayanır.

Uzatma durdurulduğunda ise bu kemik uçları ortasındaki doku vakitle kemikleşmekte ve kemik olağan yapısına dönmektedir. Kemik uçları ortasını açılması süreci bazen eksternal fiksatör uygulamaları bazen de motorize çiviler denen son teknoloji kendiliğinde uzayan çiviler vasıtasıyla yapılır. Uzatma tamamlanınca da tıpkı kırıklarda olduğu üzere bu ortası aşılarak uzamış kemik tespit edilir ve ortanın kemikleşmesi beklenir.

Boy uzatma ameliyatları bilhassa çeşitli nedenlere bağlı olarak boyu 140-145 cm’nin altında olan bireylerin gündelik yaşantılarını kolaylaştırmak için tasarlanıp uygulanmıştır. Vakitle estetik tasalarla da toplum yahut dünya ortalamasının altında uzunluğu olan bireylerin de talep ettikleri bir süreç haline geldi ve uygulaması gitgide yaygınlaştı.