Uzmanlar uyarıyor! Bayram ikramlıklarında maliyeti düşürmek için başvurulan bu hilelere dikkat!

Şekersiz, tatlısız, lokumsuz, çikolatasız bir bayram düşünülemez. Bayram hazırlıklarının tüm süratiyle devam ettiği şu günlerde rengarenk bayram şekerleri, çikolatalar lokumlar, tatlılar tezgahlarda yerini aldı.  Fakat her yıl olduğu üzere bu yıl da uzmanlar taklit ve tağşiş yapılan eserler hakkında vatandaşları uyarıyor.

Peki bu besinleri satın alırken nelere dikkat etmek gerekiyor?

Bu eserlerde en yaygın besin hileleri neler? 

Bu eserlerdeki hileleri anlamanın bir yolu var mı?

Ürün ambalajlarında nelere dikkat edilmeli?

Açıkta kilo işi satılan şeker ve çikolatalar riskli mi?

Kaliteli şeker nasıl anlaşılır? 

Çikolatanın çabuk erimesi kalitesinin bir göstergesi mi?

AÇIKTA SATILAN ESERLER RİSK TAŞIR

Şeker ve çikolata masraflarının artması, üretim maliyetlerini artırdığı için taklit ve tağşiş konusunda tüketicilerin çok dikkatli olması gerektiğini söyleyen Nevzat Artık, bilhassa açıkta satılan şekerleme eserleri ve tatlıların etiket bilgilerinin kesinlikle tezgâhta yer alması gerektiğini, satın alınırken etiketlerin kontrol edilmesi gerektiğini söyledi ve ekledi: “Açıkta satılan eserler hijyen nedeniyle risk taşır. Etiket üzerinde renklendiriciyle ilgili sıhhat uyarısı olup olmadığı bilhassa denetim edilmelidir.”

Şekerleme eserlerinde kullanılan renklendiricilerin yapay ve doğal olarak iki kümeye ayrıldığını, yapay renklendirici kullanımının dünya ülkelerinin besin mevzuatlarında yer aldığını ancak bu müsaadenin kullanım limitleri ile sınırlandırıldığını söyleyen Artık, etiket üzerinde renklendiriciyle ilgili besin güvenliği ikazının kontrol edilmesinin kıymetli olduğunu söz etti.

Satın alınacak şeker, çikolata yahut lokum üzere eserlerin ambalajının yırtılmamış, açık ve ziyan görmemiş olmasına da değerli bir kriter olduğunu söyleyen Artık, tüm bayramlık atıştırmalıkları alırken dikkat edilecek konuları tek tek sıraladı:  

KALİTELİ ŞEKER NASIL ANLAŞILIR?

Kaliteli şeker hem görünüşü hem de dokusu ile kendini muhakkak eder.  Prof. Dr. Nevzat Artık, kaliteli şekeri anlamanıza yardımcı olacak birtakım kriterleri şöyle sıraladı:

* Şeker parlak ve homojen bir yapıya sahip olmalıdır.

* İçerisinde yabancı husus, renk farklılıkları ya da topaklanmalar olmamalıdır.

* Şekerin tadı pak ve doğal olmalı, acımsı ya da yanık bir tat olmamalıdır.

* Yanık tat genelde yanlış sürece işaret eder.

ÇİKOLATA VE KOKOLİN AYRIMINA DİKKAT

Çikolata seçerken en değerli kriterin çikolata ve kokolin ayrımına dikkat etmek olduğunu belirten Artık, ortadaki farkı şöyle anlattı:

“Çikolatada hammadde olarak kakao ve kakao yağı kullanılırken, kokolinde kakao tozu ve bitkisel yağ çeşitleri kullanılır. Kakao yağı kıymetli bir eser. Bu nedenle ikamesi olabilecek nispeten uygun fiyatlı yağlar kullanılarak kokolin üretilir. Kokolin, çikolataya benzeyen hayvansal ve bitkisel yağların kakao tozuyla karışımı sonucu elde edilen bir eserdir.”

SÜT YERİNE SÜT TOZU, KAKAO YAĞI YERİNE MARGARİN

Kokolin çikolata değildir, çikolataya benzeyen farklı bir karışımdır. Çikolatayla karşılaştırıldığında kokolin daha ucuz olduğu için tüketiciler tarafından çikolata sanılıp tercih edildiğini söyleyen Artık, bu nedenle satın alınan eserin etiketine bakılarak çikolata mı kokolin mi olduğunun denetim edilmesi gerektiğine dikkat çekti.

Kokolin; şayet içerisinde bulunan hususlar dışında rastgele bir katkı unsuru içermez ise ya da içerisinde yer alan margarinde rastgele bir katkı unsuru yoksa Türk Besin Kodeksi’ne uygun bir besindir.  Lakin çikolata üzere sunulması tüketicilerin aldatılmasına neden olur. Bu durum 5996 “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sıhhati, Besin ve Yem Kanunu’”na alışılmamıştır.

ÇİKOLATAYI KIRARKEN ‘ÇIT’ DİYE NET BİR SES ÇIKMALI

Kaliteli bir çikolatanın hem görsel hem de tat özellikleriyle kendini belirli edeceğini tabir eden Prof. Dr. Nevzat Artık, kaliteli bir çikolatayı anlamak için nelere dikkat etmek gerektiğini anlattı.

* Çikolata ortadan bölündüğünde yüzeyi pürüzsüz ve homojen olmalıdır.

* Süngerimsi ya da delikli bir yapıya sahip olmamalıdır, bu çoklukla düşük kaliteyi işaret eder.

* Parlak ve düzgün bir yüzey, gerçek çikolata temperleme sürecinin yapıldığını gösterir.,

* Ağızda süratle erimeli, güzel bir kakao tadı bırakmalı ve yağlı bir his uyandırmamalıdır.,

* Yutulduktan sonra partikül ya da kumlu bir doku bırakmamalıdır.

* Ağır ve doğal kakao aroması hissedilmeli.

* Çok fazla şeker ya da yapay tatlar baskın olmamalıdır.

* Çikolatayı kırarken “çıt” diye net bir ses çıkarması, kaliteli ve hakikat temperlenmiş çikolatanın işaretidir.

KIRILDIĞI YÜZEY AĞAÇ KABUĞUNU ANDIRMALI

Nevzat Artık, kaliteli bir çikolatanın kırıldığında pak ve keskin bir ses çıkardığını, kırıldığı yüzeyin ise genelde ağaç kabuğunu andıran düzgün bir yapıda olduğunu, bunun çikolatanın hakikat oranlarda kakao yağı içerdiğinin bir göstergesi olduğunu söyledi ve ekledi:

“Beyaz lekeler konusuna gelince, taze ve kaliteli çikolata ekseriyetle homojen bir renge sahiptir. Fakat beyaz lekeler, çikolatanın bayat olmasından çok, yanlış koruma şartlarına yahut sıcaklık değişimlerine bağlı olarak oluşan yağ çiçeklenmesi” (fat bloom) ya da “şeker çiçeklenmesi” (sugar bloom) sonucu ortaya çıkabilir. Bu, çikolatanın dokusunu etkileyebilir ancak çoklukla sağlık açısından tehlikeli değildir.”

HIZLA ERİMESİ KALİTESİNİN BİR GÖSTERGESİ Mİ?

Çikolatanın süratli erimesin çoklukla kalitesinin bir göstergesi olabileceğinin altını çizen Artık, bunun nedenini öyle açıkladı:

“Kaliteli çikolatanın içerisinde daha yüksek seviyede kakao yağı bulunduğu için çikolata süratli erir. Kakao yağı, insan beden sıcaklığına yakın bir erime noktasına sahiptir, bu yüzden kaliteli çikolata elle tutulduğunda kolayca eriyebilir. Ayrıyeten kaliteli çikolata, katkı unsurları ve düşük kaliteli yağlar içermediği için bu özellik daha belirgin olur. Fakat, çikolatanın erime suratının yanı sıra tadı, kokusu, dokusu ve içerik bilgileri üzere diğer faktörler de kalitenin değerlendirilmesinde değerli rol oynar.”

ŞERBETLİ TATLILARA BOYALI YER FISTIĞI, BULGUR, BEZELYE

Prof. Dr. Nevzat Artık, şerbetli tatlılarda başvurulan en yaygın besin hilelerine dair şu bilgileri verdi:

Şerbetli tatlılarda gerçek Antep fıstığı yerine boyanmış yer fıstığı, ay çekirdeği içi, bulgur yahut bezelye kullanılması sıkça rastlanan bir durumdur. Bu, maliyeti düşürmek için yapılan bir hiledir.
Ayrıca bu tatlıların raf ömrünü uzatmak için kullanılan katkı unsurları eserin doğallığını bozabilir. 
Doğal renklendiriciler yerine kimyasal boya unsurları kullanılabilir, bu da sıhhat açısından risk oluşturabilir.

Kalitesiz, acımış ve tekrar tekrar kullanılan yağlar ile tatlıların maliyeti düşürmek de yaygın hilelerden biridir.

Bu nedenle tatlı satın alırken;

* Sağlam markaları yahut bilinen pastaneleri tercih edin.Ürünün içeriğini etiket okuyarak denetim edin ve katkı unsuru bulunmamasına dikkat edin.

*Tatlının doğal bir renge sahip olmasına, çok parlak yahut yapay görünmemesine dikkat edin.

*Tadarak alın ve tatlının doğal bir lezzetinin olmasına ve güzel bir koku vermesine dikkat edin.

*Çok düşük fiyatlar çoklukla kalite düşüklüğüne işaret edebilir, bu bahiste dikkatli olun.

LOKUMDA ŞEKER YERİNE DEĞİŞİK TATLANDIRICILAR KULLANILIYOR

Prof Dr. Nevzat Artık, bir öteki klâsik tatlarımızdan olan lokumlarda yapılan hileler hakkında ise şu bilgileri verdi.

* Daha ucuz olduğu için şeker yerine değişik tatlandırıcı kullanımı tercih edilebilir lakin bu durum lokumun lezzetini ve kalitesini düşürebilir.

* Doğal aroma yerine yapay aroma kullanımı da lokumun tadını değiştirebilir ve doğal olmayan bir tat bırakabilir.

* Birebir formda doğal renklendiriciler yerine sentetik boyalar kullanılabilir, bu da halk sıhhati açısından risk oluşturabilir.

* Lokumun raf ömrünü uzatmak için kullanılan kimyasallar, eserin doğallığını ve duyusal özelliklerini olumsuz etkileyebilir. 

Lokumların kalite denetimi, üretim sürecinin her evresinde dikkatle gerçekleştirilir. İşte temel adımlar:

Hammadde Denetimi: Kullanılan şeker, nişasta, su üzere hammaddelerin kalitesi tahlil edilir. Bu, ürünün temel lezzet ve dokusunu tesirler.

Üretim Süreci Denetimi: Lokumun pişirilmesi, karıştırılması ve şekillendirilmesi sırasında belirlenen standartlara uygunluk sağlanır.

Mikrobiyolojik ve Kimyasal Tahliller: Lokumun insan sıhhatine uygunluğunu denetim etmek için mikrobiyolojik ve kimyasal tahliller yapılmalıdır.

Duyusal Testler: Lokumun tadı, kokusu, dokusu ve görünümü uzmanlar tarafından kıymetlendirilir.

Paketleme ve Depolama Denetimi: Lokumun hijyenik şartlarda paketlenmesi ve uygun sıcaklıkta saklanması sağlanır.

Bu süreçler hem ulusal hem de milletlerarası besin kalite standartlarına uygun olarak gerçekleştirilir. Lokum üretiminde kalite denetim, tüketici itimadını artırmak ve eserin lezzetini korumak için hayati ehemmiyete sahiptir. 

ÇİKOLATA KAN ŞEKERİNİ RENKLİ ŞEKERLERE NAZARAN DAHA İSTİKRARLI YÜKSELTİR

Beslenme ve Diyet Uzmanı Selva Oturakçıibogil, bayram günlerimizi renklendiren renkli ve çeşitli şekerlerin özellikle çocukların çok ilgisini çektiğimi lakin ikramlık olarak renkli boyalı şeker yerine, çikolata, sütlü tatlı veya meyveli tatlıların tercih edebilmesi gerektiğini söyledi.

Şekerin her türlüsünün ziyanlı olduğunu ama bu türlü özel günlerde dağıtılan şekerli besinlerin zararının ‘Neresinden dönülürse kardır’ mantığıyla tüketilmesi gerektiğini söz eden Oturakçıibogil, renkli şekerlerin direkt kan şekerinizi yükseltirken çikolatanın içindeki kakao yağı ve polifenoller sayesinde kan şekerinizi daha dengeli yükselttiğini belirtti.

Şerbetli tatlılar yerine sütlü ve şekeri meyveden gelen tatlıları tercih etmenin de birebir formda kan şekerinin daha az yükselmesine neden olacağını belirten Oturakçıibogil’in çok tatlı tüketimin önüne geçmek için önerileri ise şu biçimde:

* Kahvaltıda kesinlikle protein ve sağlıklı yağ yüklü beslenmek hayli kıymetli.

* Yumurta, peynir, zeytin, çiğ kuruyemişler tabağınızın çeyreğinden fazlasını kaplamalı. 

* Yanında bol yeşillik ve söğüş tüketmek tokluk sürenizi uzatacaktır. Aşırı aç kalmamak, öğün atlamamak, bol su tüketmek çok tatlı tüketiminin önüne geçecektir.