‘Çoğu insan narsisti anlamaya çalışıp onu değiştirebileceğini düşünüyor’

Klinik psikolog Ezgi Taboğlu, aynı vakitte hukuk mezunu. Uzun yıllar boyunca kriminoloji alanında çalışan muharrir, İngiltere’de Cambridge Üniversitesi’nde kriminoloji yüksek lisans eğitimini tamamladıktan sonra Türkiye’ye dönüyor ve klinik psikoloji alanında uzmanlaşıyor. İlk kitabı ‘Bir Narsiste Âşık Olmak’ ile narsist şahıslarla romantik alaka yaşayanların ilgi içindeki dönüşüm süreçlerine, his değişimlerine ve alakanın farklı evrelerine odaklanıyor. Kitabı yazma sürecinin 4 yılı aşkın bir vakit aldığını söyleyen Ezgi Taboğlu hem şahsî hem de profesyonel hayatında gördüğü makul bir münasebet dinamiğinden yola çıkmış.

“İnsanlar bir şeylerin yolunda gitmediğini hissediyor fakat tam olarak ne olduğunu anlamakta zorlanıyor. Bu soru işaretleriyle yola çıktım, çokça araştırma yaptım. Kitapta sırf narsisizmi değil, bir narsistle bağlantı yaşayan bireylerin tecrübelerini ve bu bağlantıların tabiatını da ele aldım” diyen Taboğlu’nun anlattıkları narsist partner sorunu yaşayanlara yol gösterecek tipten…

◊ Narsistik istismar döngüsünden nasıl çıkılır?

İlk adım farkındalık kazanmak. Lakin fark etmek her vakit yetmiyor zira birden fazla insan narsisti daha güzel anlamaya, onu değiştirebilir mi diye düşünmeye devam ediyor. Bu noktada, kişinin kendi duygusal gücünü tekrar inşa etmesi gerekiyor. Narsist ilgiler çoklukla insanın özgüvenini zedeler, akıl karışıklığı yaratır ve kişiyi kendinden kuşkuya düşürür. Burada alaka dışındaki kaynaklara yönelmek kıymetli. Arkadaşlıklar, aile, iş, hobiler üzere alanlara yatırım yapmak, kişinin hayatının yalnızca bu bağdan ibaret olmadığını hatırlamasına yardımcı olur. Bu yüzden hudutlarını koruyabilmek çok değerli.

DAHA BENCİL, AZ EMPATİK…

◊ Herkesin narsisizm spektrumunda bir yerde olduğunu söylüyorsunuz. Bunu biraz daha açabilir misiniz?

Spektrumun bir ucunda sağlıklı narsisizm var; özgüven, kendi bedelini bilmek, muvaffakiyetlerinin farkında olmak üzere. Spektrumun öteki ucundaysa sıhhatsiz narsisizm ve en uç noktada narsistik kişilik bozukluğu yer alıyor. Hepimiz bu spektrumda bir noktadayız. Geçmişten gelen narsistik yaralarımız olabilir, kimilerimiz daha bencil veyahut daha az empatik olabilir. Lakin bu, kişilik bozukluğu teşhisi almak için kâfi değil. Yeniden de birtakım beşerler teşhis almamış olsalar bile, alakalarına ziyan verecek seviyede narsistik özellikler gösterebilir.

◊ Narsist partnerlere yönelmenin sebebi çocukluğumuzda mı yatıyor?

Bazı durumlarda evet. Narsist ebeveynlerle büyüyen bireyler, bu yapıyı tanıdık bulur ve bilinçaltında partnerlerini ‘iyileştirerek’ kendi çocukluk yaralarını onarmaya çalışabilirler. Ayrıyeten, ebeveyninin duygusal sorumluluğunu üstlenen çocuklar, oburlarının gereksinimlerini öncelemeye alıştıkları için narsistik partnerlere daha açık hale gelebilir. İhmal yahut değersizlik hissiyle büyüyenler de bu dinamiği bağ normu olarak gördüğünden, uzun mühlet tahammül edebilirler.

◊ Bir narsistle birlikte olup olmadığımızı nasıl anlarız?

İlk başta içimizde bir şeylerin yolunda gitmediğine dair bir his oluşabiliyor lakin bunu görmezden gelmeye meyilliyiz. Narsistler çoklukla birinci etapta çok etkileyici, karizmatik olabilirler, bu yüzden fark etmek zorlaşabilir. Bununla birlikte, kimi sinyaller erken devirde kendini gösterir. Örneğin sizin anlattığınız şeylere duygusal olarak eşlik edememesi, kendisini fazla övmesi, diğerlerini çok eleştirmesi yahut değersizleştirmesi üzere durumlar dikkat çekebilir. Fakat çoklukla kendilerini sonradan, bağlantıda partnerlerini değersizleştirmeye başladıklarında aşikâr ederler.

◊ Narsist bireyler bunun farkında olup terapiye gelir mi?

Çoğu vakit, aileleri ya da partnerleri tarafından zorlandıkları için gelirler. Bazen de büyük bir kayıp sonrası; beklenmedik bir ayrılık, iflas, bir yakının hastalığı yahut mevti üzere durumlar onları kırılgan hissettirebilir. Narsist bireyler ekseriyetle dış dünyayı suçladıkları ve kendilerini değiştirme muhtaçlığı hissetmedikleri için terapi sürecinde uzun müddet kalmazlar.

‘GASLİGHTİNG YAHUT GHOSTİNG’İ ESPRİYLE GEÇİŞTİRMEYİN’

◊ Narsisizmle ilgili toplumsal medyada ya da gündelik hayatta rastladığınız en yaygın yanlışlar neler?

Bencil ya da benmerkezci herkesin narsist olarak etiketlenmesi… Halbuki vakit zaman bencil davranmak, narsistik kişilik bozukluğu manasına gelmez. Bu çeşit kavramların çok kullanımı, gerçek narsistik istismarın ciddiye alınmamasına yol açabilir. Ayrıyeten birtakım zorlayıcı duygusal durumlar da hafife alınıyor. ‘Gaslighting’ (kişinin gerçeklik algısını şuurlu olarak bozan bir tıp ruhsal baskı yolu, manipülasyon) yahut ‘ghosting’ (aniden ortadan kaybolmalar) üzere tabirler espriyle geçiştirildiğinde kişi sahiden incindiğini fark etmeyebilir. Bu yüzden kavramları yerinde kullanmak değerli.

DERİN BİR TUTKU, SONLARI ZORLAYAN, KOPMASI SIKINTI AŞK

Ezgi Taboğlu ‘Bir Narsiste Âşık Olmak’ kitabında 90’lar Türkçe pop müziklerinin toplumsal değişimle paralel olarak narsistik aşk bağlantılarının izlerini taşıdığını anlatıyor. O periyot müziklerinde aşk; bazen derin bir tutku, bazen de sonları zorlayan, gelgitli, kopması güç bir bağ… Birebir bir narsisistle ilgi yaşamak üzere. İşte Taboğlu’nun bu müziklere verdiği birkaç örnek…

Yıldız Tilbe, Sana Değer

“Tüm yaşananlar bir bir günaha

Dönüşüyor ah vakitle uğraşma

Sen öyle bela, meczup sev ki beni

Bütün yasakları yasakla”

Levent Yüksel, Medcezir

“Fırtınam, felaketim hasretim

Yetmiyor, sevişmeler yetmiyor

Şiddetin ne hoş, ne güzel şefkatin

Sevdikçe, sevesim geliyor

Ölene kadar peşindeyim bırakmam”

Gökhan Kırdar, Ah Ayartan Yâr

“Kurşuni ay rengi toz duvağın

Hırsızca kaçan ırmaktın

Daha ne kadar, daha da mı var?

(…)

Bu ne öfke, bu ne celal?”

Ayşegül Aldinç, Anladım Ben Seni

(“Hem kelamlarıyla hem de klibiyle bir narsistle ilişkiyi en çok çağrıştıran 90’lar şarkısı”)

“İniş, yokuş, sürekli bir kaçış

Yorulma artık anladım ben seni

Nedir sıkıntının, sen bana ne verdin

Çok oldun artık anladım ben seni”