BİR SORUDAN FAZLASI | Farklı meskene çıkma yaşı kaç olmalı? ‘Yemek saatleri dışında kendimi odama kapatıyordum’

‘YEMEK SAATLERİ DIŞINDA KENDİMİ ODAMA KAPATIYORDUM’
Burcu B. (42)

Oldukça geç bir yaşa kadar ailemle yaşadım ve sonrasında konuta çıktım. Her ne kadar aile ile yaşamak önemli bir konfor alanı yaratsa da bilhassa belirli bir yaştan sonra ruhsal olarak yıpratıcı bir hale de gelebiliyor. Maddi olarak başka meskene çıkmam çok mantıklı olmasa da ortamızda yaşanan meselelerin artması başka meskene çıkmamdaki en büyük etken oldu. Olağanda sorun olmayacak mevzular sorun olmaya başlamıştı. Minik ayrıntılarla ilgili ailemi kırıyordum. Meskendeki düzenle ilgili katılmadığım noktalar oluyordu ve benim istediğim yapılmayınca geriliyordum.

Diğer bir etken ise ferdî alana gereksinim duymamdı. Ortak yemek saatleri dışında kendimi odama kapatıyordum ve meskendeki bütün hayatım odamda geçiyordu. Bu durum, uyku ve beslenme sistemimi de bozmuştu. Yatak odası ile hayat alanları birbirine karışmıştı. Odamda ayrıyeten bir koltuk olmadığı için yatak üstünde bir şeyler yediğim oluyordu. Meskenden çalıştığım günler de birçok vakit yatağın içinde çalışıyordum ve verimsiz bir çalışma vakti yaşıyordum.

Çok değerli üzere gözükmese de bir öteki etken de arkadaşlarımı ağırlama isteğimdi. Ailem bu hususta hayli destekçiydi, istediğim vakit arkadaşlarımı çağırmamı söylüyorlardı lakin bir plan yapacaksam evvelden haber vermem gerekiyordu. Onların nizamını bozmamak için de birden fazla vakit arkadaşlarımı davet etmek istesem de etmiyordum.

Bu etkenler sebebiyle karşıma da ekonomik olarak uygun bir opsiyon çıkınca kendi meskenime çıktım. Şu anda ailemle de çok daha düzgün vakit geçiriyorum. Tıpkı kentte yaşıyoruz, sık sık onlara gidiyorum ve gittiğimde de birlikte keyifli vakit geçiriyoruz. Aile konutundaki odamı toplamaktan kaçarken şu anda kendi konutumun sistemiyle, temizliğiyle uğraşıyorum. Keşke daha evvel meskenime çıksaymışım diyorum.

‘ARTIK RUH SAĞLIĞIMIN BOZULDUĞUNU HİSSEDİYORUM’
Özlem Ç. (32)

Ben de 30 yaşını aşmasına karşın ailesiyle bir arada yaşayanlardan biriyim. Annem, babam ve kız kardeşimle yaşıyorum. Konutumuzda fazladan bir oda olmadığı için 17 yaşındaki kız kardeşimle birebir odayı paylaşıyoruz. Bu zati başlı başına önemli bir sorun. Kardeşimin kendi yaşı gereği, benim de kendi yaşım gereği ilgi alanlarımız, vakit geçirme biçimimiz ve elbette sistem anlayışımız çok farklı. Mesela ben yatağımı toplamadan meskenden çıkmam ancak o yatağını asla toplamaz. Kıyafetlerini etrafta bırakır ben ise nizam severim. Kız kardeşime bunu bir türlü anlatamıyorum zira “Orası benim de odam. İstediğim üzere kullanma hakkım var” diyerek işin içinden sıyrılıyor. Bir öteki sorun ise meskene giriş çıkış saatlerimin hala küçük bir çocukmuşçasına denetleniyor olması. Akşam 11 oldu mu annem aramaya başlar, “Nerede kaldın” diye sorar. Birkaç gün üst üste plan yapsam hızı asılır, “Yine mi meskende olmayacaksın?” diye sitem eder. Konut işlerinde kardeşim elini hiçbir şeye sürmez, yediği tabağı bile kaldırmaz ve bu da ‘ergen’ olduğu için çok fazla sıkıntı haline gelmez. Lakin benim bütün işlere yardım etmem, birtakım günler yemekleri yapmam, kahvaltıyı hazırlamam, çamaşırları yıkamam beklenir. Bunları yapmazsam da meskende kesinlikle bir gerginlik çıkar, bilhassa annem tutum yapar ve terslenir. Kendimi sıkışmış hissediyorum. Tıpkı vakitte çok mesaili bir işim var. Haftanın en az iki günü akşam 10’lara kadar çalışıyorum. Bazen annem mesaide bile arayıp “Hala çıkmadın mı?” diye soruyor. Anlayacağınız işte de rahat vermiyor. Bu vakte kadar maddi olarak gereksiz gördüğüm için farklı konut fikrine uzaktım lakin artık ruh sağlığımın bozulduğunu hissediyorum. Kendi meskenime istediğim saatte girip çıkabilmek, istediğim vakit temizlemek canım istemediğim vakit pis bırakmak, odamda tek uyumak istiyorum. Artık ise kendime mesken arayışı içindeyim. Alışılmış şimdi aileme söylemedim. Evvel meskeni bulup kendimi de maddi olarak ayarlayacağım, sonra konuşacağım. Biliyorum kıyamet kopacak lakin çok kararlıyım.

‘ÜNİVERSİTE İLE BAŞLADIM, 10 YILDIR YALNIZ YAŞIYORUM’
Arzu Y. (29)

Kontrolcü, otoriter bir anne babaya sahibim. Ergenlik dönemim bu denetim baskısı yüzünden çok güç geçti. Arkadaşlarımla buluşmak için günlerce yalvarmam gerekiyordu. Plan yaptıysam sadece annem memnun olsun diye tüm konutu temizlemem gerekiyordu. Şayet konutu temizlersem planıma hız asmadan tamam deniyordu. Lakin aksi durumda “Gidemezsin” deniyordu ve ben ne kadar bağırıp çağırsam da ağlasam da gidemiyordum. Babam gittiğim her yerin adresini alıyor, iki saat hudut koyuyordu. Bazen yol bir saate yakın sürüyordu ve ben arkadaşlarımla hakikat düzgün oturamadan kalkmak zorunda kalıyordum. Yalnızca konuta geç kalmamak için… Lise yıllarım bu türlü geçtikten sonra karar verdim; üniversiteyi kent dışında okuyacaktım. Ailem buna çok karşı çıktı. Ben de düzgün bir üniversitede uygun bir kısım kazanma kaidesiyle kent dışı hayalimi onlara kabul ettirdim. Bence “nasılsa kazanamaz” diye düşündükleri için tamam dediler. Fakat hiç de o denli olmadı. Çok çalıştım ve fakülte kazandım. Üstelik sahiden de düzgün bir kısımdı. Alışılmış başta zorluk çıkardılar lakin kararlıydım. Elbette çabucak konut tutmama müsaade vermediler. Ben de yurda yazıldım.

İlk sene yurtta kaldım ancak katiyetle kendi konutumda tek başıma yaşamak istiyordum. Okuldan kalan vakitlerde çalışabileceğim bir iş buldum. Para biriktirmeye başladım. Yıl sonunda da yurtta rahat edemediğimi söyledim ve maddi dayanak beklemeden meskene çıkacağımı haber verdim. Müsaade almadan haber vermem işe yaramıştı, hayır demediler. Bu türlü tek başıma küçücük kutu üzere lakin benim için saray olan konutuma taşındım. Okulum bitene kadar hem çalıştım hem okudum. Konutumun masraflarını kendim karşıladım. Okul bitince meskene döndüm ve yeniden birebir problemler başladı. Bahtım yaver gitti ve kısa müddette iş buldum. İş yerine yakın da bir mesken buldum ve aileme tek yaşamak istediğimi söyledim. Sen bizi sevmiyorsunlar, yıllardır uzaktasın neden başka konuta çıkıyorsunlar havada uçuştu. Çok üzüldüm ancak tekrar de o meskene çıktım. Artık diyorum ki verdiğim en gerçek karar kent dışında okuyarak tek başıma yaşayabileceğimi kendime kanıtlamak oldu. Kendi konutumda o kadar memnundum ki ailemle münasebetim düzeldi. 10 yıl oldu tek başıma yaşıyorum. Ailemle yaşasaydım aramızın yeterlice bozulacağından, ebeveyn çocuk bağlantımızın beğenilen olmayan bir yere evrileceğinden eminim.

‘YA OKULDA OLMAMI YA DA ÇALIŞMAMI İSTİYOR, SOSYALLEŞMEMİ İSTEMİYOR’
Mert H. (21)

Evde baskının genelde kız çocuklarına yapıldığı düşünülür lakin ben bir erkek olarak bu durumu yaşayanlardan biriyim. Babam beni kendi gençliğine benzetmek için elinden geleni yapıyor. Daha 21 yaşındayım, üniversitede sıkıntı bir kısımdayım, günün en az 6 saati okuldayım. Öte yandan toplumsallaşmayı de seven biriyim fakat bu nedense babamı rahatsız ediyor. Ya okulda olayım ya çalışayım istiyor. Şayet okulda değilsem ya da çalışmıyorsam meskende olmam gerekiyor. Elbette buna karşı çıkıyorum ve arkadaşlarımla, kuzenlerimle, kız arkadaşımla görüşüyorum. Okul dışında kalan vakitlerde günlük işler buluyorum. Lakin babam neden daha fazla çalışmadığım konusunda daima benimle tartışıyor. Okulun ağır olduğunu söylediğimde ise “Gezmeye çokça vakit buluyorsun ama” diyor. Maddi olarak aileme bağlı olduğum için şu an tek yapabildiğim iş buldukça gidip çalışmak, okula gitmek ve daima azar işitmeyi göze alarak toplumsal hayatıma devam etmeye çalışmak. Lakin okulum biter bitmez ve iş bulur bulmaz birinci yapacağım şey başka konuta çıkmak olacak. Yoksa babamla bağım tamir edilemez noktaya gelecek.

                                                                        * * * * *

Yukarıdaki örneklerden de anlaşılacağı üzere kişi 30’lu yaşlara dahi gelmiş olsa, aile ile yaşanıyorsa bir ‘hesap verme’ durumu doğabiliyor. Üst üste plan yapıldığında “hiç meskende değilsin” denebiliyor. Bu ve buna benzeri mevzularda istikrar nasıl sağlanmalı?

Elif Yanlışsız, “30’lu yaşlara gelmiş bir bireyin hala aile konutunda yaşaması hem kendisi hem de ebeveynleri için önemli bir denge sınavı haline gelebilir. Bu yaş kümesindeki bireyler kendilerini yetişkin olarak görse de ebeveynler birden fazla vakit farkında olmadan onları hala çocuk üzere kıymetlendirebilir. Bu durum, ‘hesap verme’ dinamiğini doğurur; yani birey, meskene giriş-çıkış saatlerinden toplumsal hayatına, hatta maddi harcamalarına kadar daima ailesine açıklama yapma gereksinimi hissedebilir. Uzun müddet aileyle yaşamanın bir sonucu olarak özel alan ihlali ve karar alma sürecinde bağımsızlık eksikliği yaşanabilir” dedi ve istikrarın nasıl sağlanacağını anlattı:

— Sınırlar açıkça belirlenmeli. Mahremiyet ve özel hayata hürmet duyulmalı. Her bireyin kendi şahsî alanının olduğu konusu netleştirilmeli.

— İletişim kuralları belirlenmeli. “Neredesin? Ne vakit geleceksin?” şekli sorular dertten doğuyor olabilir. Bunun önüne geçmek için çerçevesi belirlenmiş bir bağlantı biçimi geliştirilmeli. Her gün kaçta geleceğini bildirmek yerine yalnızca olağan tertipten çok geç kalınacak durumlarda haber verilecek üzere bir mutabakat yapılabilir.

— Yetişkin bir bireyin meskende konuk üzere yaşaması istikrarları bozar. Eşit olması için konutun ortak masraflarına katkı sağlanmalıdır, faturalar, paklık vb. sorumlulukları paylaşmak ilgiyi eşit bir hale getirebilir.

— Konut içerisinde bireylerin kendilerine ilişkin özel bir alan oluşturması bağlantılardaki tansiyonu azaltabilir.

— Ebeveynlerin otorite figürü olarak kalmasına mahzur olmak ismine ebeveynlerle arkadaş üzere değil, yetişkin-yetişkin münasebeti kurmak değerlidir. Aksi halde meskenin çocuğu olan bireyler bağımsız karar almakta zorlanabilirler. Ebeveynlerin fikirleri alınsa da kararların bireyin kendisi vermelidir.

— Geleceğe dair bir yol haritası oluşturulmalı ve bu aile ile paylaşılmalıdır. Süresiz aile konutunda yaşayacak olmak belirsizlik yaratabilir. Ebeveynlerinde süreci daha sağlıklı bir biçimde yönetebilmesi için bireyin gelecek planlarını bilmesi durumu kolaylaştırır.

BOŞ YUVA SENDROMU

“Bazı anne babalar için çocuklarının meskenden ayrılmak istemesi olumsuz duyguları tetikleyebilir. Bilhassa yıllardır birebir konutta yaşayan ailelerde, gençlerin başka konuta çıkma fikri annede yahut babada kırgınlık, reddedilme ya da endişe hislerine yol açabilir. Literatürde ‘boş yuva sendromu’ olarak bilinen bu durumda, ebeveynler çocukları meskenden gidince yalnızlık, ıstırap, hatta depresyon ve telaş yaşayabilir​. Bu hisler son derece doğaldır; sonuçta hayatlarını çocuklarının üzerine kurmuş ebeveynler için büyük bir değişim kelam konusudur” diyen Elif yanlışsız ekledi:

“Genç bir yetişkinin meskenden ayrılması, ebeveyne karşı bir terk ediş yahut vefasızlık değildir; bilakis kendi hayat sorumluluğunu alma dileğidir. Uzmanlar olarak ebeveynlere bu süreçte destekleyici bir tutum sergilemelerini öneriyoruz. Çocuğunuzu kararından ötürü hatalı hissettirmek yahut onu kalmaya zorlamak yerine, duygularınızı paylaşarak ama onu anladığınızı göstererek yaklaşın. Kendi hüznünüzü yönetmek sizin vazifenizdir; yetişkin çocuğunuzun vazifesi ise kendi hayatını kurmak ve sorumluluk almaktır​. Bunu kabul etmek, her iki taraf için de süreci sağlıklı kılar.”